له ميندو او پلرونو سره مرسته (Elterngeld)

د لاندې شرطونو پوره کوونکي کسان کولای شي چې الټرن‌ګېلډ ترلاسه کړي:

• له خپلو بچي يا بچۍ سره يوځای په جرمني کې ژوند وکړي؛
• په خپله د خپل ماشوم پالنه وکړي؛
• په اونۍ کې له ۳۲ ساعتونو کم کار وکړي؛ که ماشوم د ۲۰۲۱ کال د سپتمبر مياشتې له لومړۍ نېټې وړاندې زېږېدلی وي، په اونۍ کې تر ۳۰ ساعتونو کار؛
• په جرمني کې د ژوند کولو او کار اجازه، کاري ډولډونګ (Beschäftigungsduldung) او يا د جرمني يا د (د ایسلنډ، لختن‌شتاين، ناروې، سويس په ګډون) د اروپايي ټولنې د بل غړي هېواد تابعيت ولري.

• زېږېدلی وي، په اونۍ کې تر ۳۰ ساعتونو کار؛

-       په جرمني کې د ژوند کولو او کار اجازه، کاري ډولډونګ (Beschäftigungsduldung) او يا د جرمني يا د (د ایسلنډ، لختن‌شتاين، ناروې، سويس په ګډون) د اروپايي ټولنې د بل غړي هېواد تابعيت ولري.

مهم: که څوک په خپل هېواد کې د جګړې له کبله د استوګنې قانون د ۲۳مې مادې د لومړۍ فقرې له مخې او يا هم د ۲۳ الف، ۲۴ یا ۲۵ مادې د درېيمې څلورمې يا پنځمې فقرې له مخې د استوګنې اجازه ولري؛ د دې پیسو ترلاسه کولو لپاره بايد له لاندې دوو شرطونو يو پوره کړي:

-       کار وکړي؛ د والدينو په رخصتۍ کې وي او يا هم له کار وروسته د بېکارۍ پیسې (Arbeitslosengeld I
) ترلاسه کړي

يا

-       په جرمني کې يې لږترلږه ۱۵ مياشتې وتلې وي.

د الټرن‌ګېلډ ترلاسه کولو لپاره د کار ډول شرط نه دی. دا پیسې مامورين يا ټول کارکوونکي، د ازاد کار ترسره کوونکي، بېکاره شوي کسان، زده‌کوونکي يا محصلين، د اوسبیلډونګ ترسره کوونکي او يا د کورونو مېرمنې يا نارينه ټول کولای شي د دې پیسو ترلاسه کولو غوښتنه وکړي. خو: که څوک يوازې په کال کې له ۲۵۰٬۰۰۰ او يا د ماشوم د مور يا پلار سره په ګډه په کلني ډول له ۵۰۰٬۰۰۰ ډېرې يورو وګټي؛ نه شي کولای د دې پیسو غوښتنه وکړي.

د الټرن‌ګېلډ د قوانينو له مخې دا پیسې د خپل سکني ماشوم؛ د ژوند د ملګري يا ملګرې د ماشوم، رضاعي او يا په زوی‌ولۍ يا لورولۍ نيولي ماشوم لپاره ورکول کيږي. په استثنايي حالتونو کې ښايي د لمسيانو او د خور يا ورور د بچيانو لپاره هم دا پیسې ترلاسه کولای شئ خو دا پیسې يوازې هغه مهال درکول کيږي چې د ماشوم خپل مور او پلار د هغه پالنه ونه کړي.

مهم: د (Aufenthaltserstattung) سند درلودونکي (د پنا غوښتنې د پروسې په دوران کې)، الټرن‌ګلېډ نه ورکول کيږي. همدا شان له کاري ډولډونګ (Beschäftigungsduldung) پرته د بل ډول ډولډونګ درلودونکو ته هم دا پیسې نه ورکول کيږي.

هو. که بچيان مو وړکتون ته ولاړ شي او يا يې کومه بله مېرمن يا سړی (Tagesvater يا Tagesmutter) د ورځې له خوا وساتي؛ بيا هم کولای شئ الټرن‌ګېلډ ترلاسه کړئ. په دې اړه نور مالومات د ماشومانو د پالنې په څپرکي کې کتلای شئ.

نه. د والدينو پیسې له رخصتۍ سره اړه نه لري. البته لاندې مسايلو ته بايد پام وکړئ:

• که ماشوم د ۲۰۲۱ کال د سپتمبر مياشتې له لومړۍ نېټې وړاندې زېږددلی وي، په اونۍ کې له ۳۰ ساعتونو د زيات کار اجازه نه لرئ.
• که ماشوم د ۲۰۲۱ کال د سپتمبر مياشتې له لومړۍ نېټې وروسته زېږېدلی وي، په اونۍ کې تر ۳۲ ساعتونو کار کولای شئ.

د ميندو او پلرونو پیسې يا الټرن‌ګېلډ په درېيو طريقو ترلاسه کولای شئ: له والدينو سره لومړنۍ مرسته (Basiselterngeld)، د والدينو اضافه پیسې يا مرسته (ElterngeldPlus) او د پارټنرانو ډالۍ (Partnerschaftsbonus).

• د والدينو لومړنۍ پیسې (Basiselterngeld) د هر ماشوم له زېږېدلو وروسته د ۱۲ مياشتو لپاره ورکول کيږي. که د ماشوم مور او پلار دا پیسې سره شريکې کړي؛ کولای شي دوې نورې اضافه مياشتې يې هم ترلاسه کړي. په دې حالت کې کولای شئ په هغو مياشتو کې چې دا پیسې مو ترلاسه کړې دي؛ په ازاد ډول یو له بله بېلې کړئ خو يوازينی شرط دا دی چې د والدينو هر اړخ، مور او پلار بايد لږ تر لږه دوې او تر ټولو ډېرې ۱۲ مياشتې الټرن‌ګېلډ ترلاسه کړې وي. که څوک په يوازې ځان د ماشوم پالنه کوي؛ تر ۱۴ مياشتو د والدينو پیسې ترلاسه کولای شي.

• د والدينو اضافي پیسې (ElterngeldPlus) کېدای شي د هر ماشوم لپاره د ۲۴ مياشتو لپاره ترلاسه شي خو پر دې مهال هره مياشت د والدينو د لومړنيو پیسو (Basiselterngeld) نيمې ورکول کيږي. که د مور او پلار په توګه لا هم په اونۍ کې له ۲۵ تر ۳۰ ساعتونو کار کوئ؛ کولای شئ د ۴ اضافه مياشتو لپاره هم دا پیسې ترلاسه کړئ. که مور يا پلار په يوازې ځان د ماشوم پالنه کوي؛ هم کولای شي د ۴ مياشتو لپاره دا اضافي پیسې ترلاسه کړي. ميندې او پلرونه دا پرېکړه هم کولای شي چې د لومړنيو پیسو يا الټرن‌ګېلډ يوه مياشت د الټرن‌ګېلډ پلس په دوو مياشتو بدله کړي. اصلي الټرن‌ګېلد د ۱۴ مياشتو لپاره او الټرن‌ګېلډ پلس بيا د ۲۸ مياشتو لپاره ورکول کيږي. ميندې او پلرونه کولای شي د پورته يادو شوو ډولونو يو، او يا هم د داوړو ترکيب غوره کړي.

• د جوړو ډالۍ (Partnerschaftsbonus) د والدينو لپاره اضافي مرسته ده چې د الټرن‌ګېلډ د ترلاسه کولو پر مهال ورکول کيږي. دا پیسې هغه وخت ترلاسه کيږي چې مور او پلار دواړه په اونۍ کې ۲۵ تر ۳۰ ساعتونو کار وکړي. د دې تر څنګ بايد د دواړو د الټرن‌ګېلد د پیسو له اخستلو ۴ مياشتې تېرې شوې وي. که دا شرطونه پوره شي، د الټرن‌ګېلډ پلس پیسې د ۴ اضافي مياشتو لپاره ورکول کيږي. په ټوليز ډول دوی اته مياشتې اضافي الټرن‌ګېلډ ترلاسه کولای شي. د دې مرستې موخه دا ده چې مور او پلار دواړه د ماشوم پالنې ته وخت ولري او د کار او کورنۍ تر منځ تعادل وساتلای شي. په دې ډول دوی د ماشوم د پالنې لپاره ډېر وخت پر کور تېرولای شي.

مهم: د جوړو د ډالۍ پیسې په اتومات ډول نه ورکول کيږي. والدين بايد د دې کار لپاره يو غوښتنليک وړاندې کړي او اړين سندونه برابر کړي. که شرطونه پوره کولای شئ، کولای شئ د الټرن‌ګېلد له اړوندې ادارې سره اړيکه ونيسئ او خپله غوښتنه ورته وړاندې کړئ.

يادونه: تاسې کولای شئ د الټرن‌ګېلډ دواړه ډولونه سره يوځای کړئ. د بېلګې په‌ ډول کولای شئ په لومړيو ۶ مياشتو کې د والدينو لومړنۍ پیسې او په پاته ۱۲ مياشو کې د والدينو اضافي پیسې ترلاسه کړئ. د يادونې وړ ده چې د ډولونو د ترکيب غوښتنه وروسته هم کولای شئ او د دې کار لپاره بايد نوی غوښتنليک وړاندې کړئ.

د اېلټرن‌ګېلډ اندازه د هر کس له حالت او د پیسو د ترلاسه کولو له ډول سره تړلې ده. د قانون له مخې د دې پیسو مقدار د مور او پلار له هغه خالص معاش سره تړلی دی چې د ماشوم له زېږېدو وړاندې يې د ۱۲ مياشتو په اوږدو کې ترلاسه کړی دی. په دې ډول به ستاسې د الټرن‌ګېلډ مقدار د تېر معاش له ٪۶۵ تر ۱۰۰ ٪ پورې وي. څومره چې معاش لوړ وي؛ په هماغه اندازه د اېلټرن‌ګېلډ اندازه هم لوړه وي. په همدې حال کې د لږ معاش لرونکو ته د هغوی د خالص معاش په اندازه، يعني ۱۰۰٪ الټرن‌ګېلډ او د زيات معاش لرونکو ته د خالص معاش ۶۵٪ ورکول کيږي.

د اېلټرن‌ګېلډ لپاره تر ټولو ډېره او تر ټولو لږ اندازه شته او د اساسي يا لومړني اېلټرن‌ګېلډ لپاره په مياشتني ډول له ۳۰۰ تر ۱٬۸۰۰ يورو توپير کوي. د ميندو او پلرونو د اضافه پیسو لپاره بيا دا اندازه له ۱۵۰ تر ۹۰۰ يورو پورې ده. مهم: که څوک د الټرن‌ګېلډ ترلاسه کولو پر مهال کار وکړي؛ ښايي د دې پیسو اندازه ډېره کمه شي.

د ډېرو ماشومانو ميندو او پلرونو ته د خويندو او وروڼو انعام (Geschwisterbonus) په نامه نورې پیسې هم ورکول کيږي چې د اېلټرن‌ګېلډ ۱۰٪ دي. د دې پیسو ترلاسه کولو لپاره بايد لږ تر لږه يو له ۳ کالو د لږ عمر لرونکی او يا دوه له ۶ کالو ټيټ ماشومان ولرئ. که په درې کسيزه کورنۍ کې کوم کس معلول وي او عمر يې له ۱۴ کالونو کم وي، کولای شي دا انعام ترلاسه کړي. د دې کار شرط دا دی چې اړوند کس بايد لږ تر لږه ۲۰ درجې معلوليت ولري. د غبرګونو او يا زياتو ماشومانو د زېږېدلو پر مهال له دې پرته ۳۰۰ اضافه يورو هم ورکول کيږي.

د ميندو او پلرونو د پیسو د ماشين‌حساب په مرسته کولای شئ حساب کړئ چې ستاسې لپاره د والدينو د پیسو کوم ډول ښه دی او څومره پیسې ترلاسه کولای شئ. د دې کار لپاره پر (familienportal.de) وېبسایټ يو دا ډول ماشين‌حساب موندلای شئ.

يادونه: که د واده شوې جوړې په توګه له مخکې پوهېږئ چې د والدينو د پیسو غوښتنه به کوئ؛ بايد د خپلې ماليې درجه‌بندي (Steuerklasse) بدله کړئ څو عايد مو يو څه لوړ شي. هغه کسان چې د والدينو پیسې ترلاسه کوي؛ د ماليې درجه يا کلاس به يې ۳ شي. پلرونه بايد د دې کار لپاره د ماشوم له زېږېدو ۷ مياشتې وړاندې او مېرمنې د مورولۍ د خونديتوب له دورې وړاندې اقدام وکړي.

مهم: د الټرن‌ګېلد ماليه نه اخستل کيږي خو د عايد په توګه په پام کې نيول کيږي. له همدې کبله سپارښتنه کيږي چې د دې پیسو يوه برخه وساتئ څو د ماليو ورکول پر مهال له ستونزې سره مخ نه شئ.

د الټرن‌ګېلډ ترلاسه کولو لپاره بايد د خپل ايالت د الټرن‌ګېلډ په اداره (Elterngeldstelle) کې غوښتنلیک وړاندې کړئ. پر (elterngeld.net) وېبسایټ د خپلې سيمې دا ډول ادارې موندلای شئ. د غوښتنليک وړاندې کولو لپاره بايد يوه فورمه ډکه کړئ. په بايرن او زاکسن ايالتونو کې دا غوښتنه په ديجيټل بڼه وړاندې کيږي. په نورو ايالتونو کې خپل غوښتنليک د پوسټ له لارې لېږلای شئ. پر (familienportal.de) وېبسایټ د دې غوښتنليک فورمې، د ادارو دفترونه او نور مالومات موندلای شئ.

په فورمه کې بايد په نښه کړئ چې له مور او پلار کوم يو د څومره مودې لپاره دا پیسې ترلاسه کوي. البته وروسته هم کولای شئ يو ځل او په استثنايي حالاتو کې دوه ځله د پیسو د وېش کچه او وخت بدل کړئ. غوښتنليک بايد مور او پلار دواړه لاسليک کړي او هلته څرګنده کړي چې دوی يو له بل سره واده کړی دی او يا له واده پرته په ګډه د ماشوم پالنه پر غاړه اخلي.

يادونه: د ماشوم له زېږون وروسته تر ۱۴ مياشتو پورې د الټرن‌ګېلډ لاسه کولو غوښتنه کولای شئ. البته دا غوره ده چې د مياشتو پر حساب د دې پیسو غوښتنه ونه کړئ او پر ځای يې د ماشوم د عمر له مخې وکړئ. که د مياشتو له مخې دا کار وشي؛‌ ښايي لږ پیسې ترلاسه کړئ.

په ياد مو وي چې د الټرن‌ګېلډ ترلاسه کولو لپاره پر وخت غوښتنليک ولېږئ. دا پیسې د تېرو درې مياشتو لپاره هم ورکول کيږي خو که ډېر وخت ووزي؛ بيا يې نه شئ ترلاسه کولای.

د الټرن‌ګېلډ يا والدينو د مرستې پیسو ترلاسه کولو لپاره لاندې سندونه اړين دي:

-       د ماشوم د زېږېدلو سند يا (Geburtsurkunde)،

-       په تېرو ۱۲ مياشتو کې د عايد يا معاش د ترلاسه کولو سندونه او يا له جاب‌سنټر يا ورته بلې ادارې څخه د مرستو ترلاسه کولو سند،

-       له روغتيايي بيمې څخه د مورولۍ د خونديتوب د پیسو ترلاسه کولو تاييدليک،

-       له خپل کارځای يا ادارې څخه د والدينو د رخصتۍ (Elternzeit) ترلاسه کولو تاييدليک؛ البته که اړين وي،

-       د کارځای يا خپلې ادارې له خوا د مورولۍ د خونديتوب د پیسو ترلاسه کولو تاييدليک (هغه ميندې چې د اولاد له زېږون مخکې کار کوي).

يادونه: که د خپل ژوند يا مدني حالت بدل کړئ؛ بايد د الټرن‌ګېلډ ادارې (Elterngeldstelle) ته خبر ورکړئ. که اضافه عايد ترلاسه کړئ؛ بيا هم بايد دې ادارې ته خبر ورکړئ؛ ځکه ستاسې عايد د والدينو د د پیسو په کچه اغېز لري.

که له دې وړاندې مو جبري دولتي روغتيايي بيمه درلوده؛ کولای شئ په هماغه سيستم کې پاته شئ. که پر دې مهال نيمه وخته کار نه کوئ؛ د دې بيمې پیسې نه درنه اخستل کيږي. که دولتي روغتيايي بيمه مو په خپله خوښه اخيستې وه؛ بايد له دې وروسته يې هم پیسې ورکړئ. يوازينۍ استثنا کورنۍ بيمه ده چې پر مهال يې د دې پیسو له ورکولو خلاصېږئ.

که د والدينو يا الټرن‌ګېلډ له ترلاسه کولو وړاندې مو شخصي روغتيايي بيمه درلوده؛ اوس هم په هغې کې پاته کېدای شئ خو بايد د پیسو ورکولو ته دوام ورکړئ.

د والدينو د مرستې پیسې د عايد په شان ګڼل کيږي. دا په دې مانا ده چې په همدې کچه پیسې به ستاسې د بېکارۍ (Bürgergeld) يا سوسيال له مرستو وګرځول شی. په عمومي ډول به تاسې ته له هغه ډېرې پیسې درنه کړل شي؛ څومره مو چې د والدينو له پیسو ترلاسه کولو مخکې مو ترلاسه کولې. البته که د ماشوم له زېږېدو وړاندې مو کار درلود؛ کولای شئ د (Elterngeldfreibetrag) په نامه پیسو غوښتنه وکړئ. د دې پیسو اندازه ستاسې له د پخواني عايد له اندازې سره اړه لري. په دې اړه نور مالومات پر (familienportal.de) وېبسایټ موندلای شئ.

ستاسې د ايالت د الټرن‌ګېلډ اداره کولای شي تاسې ته د دې پیسو په اړه مشوره درکړي. په خپله سيمه کې د دې ادارې يوه څانګه پر (elterngeld.net)  وېبسایټ موندلای شئ. له دې پرته د لويانو يا ځوانانو لپاره د کډوالو مشورتي مرکزونو ته هم ورتلای شئ. د دې ادارو کارکوونکي په ډېرو ژبو خبرې کوي او ستاسې سره مرسته کوي. په خپل شاوخوا کې د دې ادارو يوه څانګه پر (bamf.de) يا (jugendmigrationsdienste.de) وېبسایټ موندلای شئ.